บทความ เรื่อง มิติของเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา

ภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต

มิติของเทคโนโลยีการศึกษากับการสอนทางไกล

     ความนำ                                                                                                                        การศึกษามีบทบาทสำคัญในการพัฒนาคนทุก ๆ สาขาอาชีพ  เพื่อให้มีความรู้ ความเข้า ใจในหลักการ ทฤษฎีและวิถีชีวิตในการดำรงชีวิตในสภาพปัจจุบันและเนื่องจากเทคโนโลยีการศึกษาได้เข้ามาช่วยสนับสนุนให้การศึกษาเกิดขึ้นได้ง่าย และสะดวก ต่อการเรียนรู้  คนเราจึงควรรับรู้  เข้าใจและนำข้อดีของเทคโนโลยีการศึกษานี้มาใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างเต็มประสิทธิภาพ  เพื่อให้เกิดประสิทธิผลตามจุดมุ่งหมายของ การศึกษาที่ว่าการศึกษาทำให้เกิดการพัฒนา และการพัฒนาที่ยั่งยืนที่สุดคือการให้คนในประเทศได้รับการศึกษาที่ดีต่อเนื่อง มีประสิทธิภาพและสอดคล้องกับสภาพสังคมและแม้จะอยู่ที่ใดก็สามารถได้รับการศึกษาตามต้องการ เนื้อหา การศึกษาในปัจจุ บันอาศัยความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการศึกษามาช่วยจัดการให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด ดังนั้น การรับรู้  และเข้าใจเทคโนโลยีการศึกษาจึงเป็นสิ่งที่จำเป็นยิ่ง เทคโนโลยีการศึกษาสามารถแยก องค์ประกอบได้เป็น 3 มิติ  ดังนี้

 มิติที่   1 เกี่ยวข้องกับหน้าที่ (Function) ที่เทคโนโลยีการศึกษามีต่อการศึกษา ซึ่งมีอยู่ 3 ด้าน คือ
  1. ด้านการบริหารการศึกษาทางไกลจำเป็นต้องมีการบริหารที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งหลักการบริหารแนวใหม่ต้องใช้ศักยภาพหลาย  ด้าน ทั้งด้านบุคคล  บริหารวิชาการ  บริหารโครงสร้างพื้นฐาน  เป็นต้น
  1.1 ด้านวิชาการ  ดังที่กล่าวมาแล้ว  วิชาการในปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว กระบวนทัศน์ใน    การคิดเชิงวิชาการต้องเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ตัวอย่างการเปลิ่ยนแปลงองค์ความรู้ที่เกิดขึ้นเมื่อไม่กี่วันมานี้ก็คือ การกำหนดดาวนพเก้า หรือดาวเคราะห์ ว่ามีเพียง 8ดวงโดยดาวพลูโตถือว่าเป็นดาวเคราะห์แคระ อันเป็นความรู้ใหม่ที่แตกต่างจากที่เคยร่ำเรียนมาในอดีต
  1.2 ด้านการบริหาร  การศึกษาทางไกล ต้องเกี่ยวข้องกับการให้บริการกับผู้เรียนเป็นจำนวนมาก  ดังนั้น  การบริการต้องรวดเร็ว  และมีประสิทธิภาพและนึกถึงผู้รับบริการเป็นสำคัญ

มิติที่  2  เกี่ยวข้องกับระบบและการจัดการ (System  and  management)  ที่เทคโนโลยีการศึกษามีต่อการศึกษาซึ่งมี อยู่   7  ด้าน ได้แก่
  2.1  การจัดระบบปัจจุบันการทำงานใด ๆต้องยึดถือระบบ เพราะการมีระบบที่ดีหมายถึง ประสิทธิภาพและคุณภาพของงานเทคโนโลยีการศึกษาในปัจจุบัน หมายถึง ระบบ (System) มิได้หมายถึงเฉพาะเครื่องมือ และอุปกรณ์เท่านั้น ระบบที่ผู้เขียนได้พัฒนาขึ้นมามีองค์ประกอบคือ ดูด( Input) สับ ซับ ซึม ซัด (Process) สุด (Output) ส่าย (Feedback)
  2.2 พฤติกรรม การศึกษาทางไกล ต้องคำนึงถึงพฤติกรรมของผู้เรียนเป็นหลัก รวมถึงรูปแบบการเรียนเพื่อผลิตและพัฒนากระบวนการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับคุณลักษณะผู้เรียนนั้น 
  2.3  วิธีการการศึกษาทางไกล ต้องมีวิธีการที่หลากหลายใช้สื่อการสอนที่หลากหลายและนำเทคโนโลยีต่างๆมาสนับสนุนและส่งเสริมการเรียนรู้
  2.4  การสื่อสารการสื่อสารเข้ามามีบทบาทในกระบวนการเรียนการสอนทุก ๆ ประเภท ทั้งวิธีการสอนแบบดั้งเดิมและวิธีการสอนแนวใหม่  โดยเฉพาะการศึกษาทางไกลในปัจจุบันมีรูปแบบที่ไม่   เหมือนเดิม มีผู้ส่ง ผู้รับที่แตกต่างไปและใช้ช่องทางหลากหลาย  เป็นต้น
  2.5  สภาพแวดล้อม เทคโนโลยีการศึกษาในปัจจุบันเกี่ยวข้องกับบรรยากาศและสภาพแวดล้อมทางการเรียน  โดยเฉพาะสภาพแวดล้อมและบรรยากาศ มีส่วนสัมพันธ์กับการเพิ่มประสิทธิภาพ   และคุณภาพของการศึกษาทุกระดับและทุกรูปแบบ
  2.6 การจัดการ องค์ประกอบสำคัญอย่างหนึ่งของเทคโนโลยีการศึกษาคือการจัดการโดยเฉพาะ  การศึกษาทางไกล ในปัจจุบันต้องใช้เทคนิคการจัดการที่มีประสิทธิภาพ  จึงจะประสบผลสำเร็จ  ซึ่งมีทั้ง  4M  (Man, Money ,Material, และ Management) รวมถึงInformationและ Technology  ด้วยซึ่งเรียกได้ว่าต้องมี 4MIT นั่นเอง
  2.7  การประเมิน การประเมินผลเป็นส่วนประกอบของระบบ คือ  Input  Process Output   และ Feedback  การที่จะรู้ว่าระบบดีหรือไม่ดีต้องมีการประเมินอยู่เสมอ ๆ ทั้งภายในและภายนอกจึงจะรู้ว่าประสิทธิภาพ และคุณภาพเป็นอย่างไรและมีข้อมูลย้อนกลับ (Feedback) เป็นเช่นไร ทั้งนี้การศึกษาทางไกลต้องยิ่งให้ความสำคัญในการประเมิน

 มิติที่  3  เกี่ยวข้องกับลักษณะของการศึกษา (Types) ที่เทคโนโลยีการศึกษามีต่อการศึกษาซึ่งมี 4 ด้าน ได้แก่
  3.1 การศึกษาในระบบซึ่งปัจจุบันนี้มีการเรียนการสอนในระบบทุกระดับและรัฐบาลได้ขยายการศึกษาใน   ระบบออกไปครอบคลุมทุกพื้นที่และมีการขยายการศึกษาภาคบังคับที่มีจำนวนปีมากขึ้น เทคโนโลยีการศึกษาได้เข้ามามีบทบาทต่อการศึกษาในระบบมาเป็นเวลาอันยาวนาน
  3.2 การศึกษานอกระบบปัจจุบันนี้รูปแบบการศึกษาเปลี่ยนไป การศึกษานอกระบบได้เข้ามามีบทบาท   มาก โดยเฉพาะการศึกษาผู้ใหญ่ที่มีการทำงานไปด้วยและศึกษาไปด้วยโดยไม่ต้องเสียเวลา แต่สามารถ    พัฒนาตนเองไห้ก้าวหน้าไปได้
  3.3 การศึกษาทางไกล การศึกษาทางไกล จะสัมพันธ์อย่างยิ่งกับประเด็นต่าง ๆ   คือ  การออกแบบและพัฒนา  รูปแบบการศึกษาทางไกลในปัจจุบันมีปรัชญา ว่า  ใครก็ได้  อยู่ที่ไหน ก็ได้สามารถเรียนรู้ได้ทุก   เวลา  ทุกหนทุกแห่ง  ไม่ได้ติดอยู่กับสถานที่หรือเวลา ดังนั้นการออกแบบวิชาต่าง ๆ ต้องคำนึงถึงสิ่งต่าง ๆ ดังกล่าว และเมื่อออกแบบและพัฒนาแล้วต้องมีการจัดการที่ดี ทั้งระบบการให้บริการ  การตรวจสอบ ติดตาม นอกจากนั้น  การสนับสนุนส่งเสริมเผยแพร่ก็เป็นสิ่งสำคัญ การศึกษาทางไกลปัจจุบันได้นำเทคโนโลยีเครือข่ายมาช่วยสนับสนุนมาก  โดยเฉพาะที่เรียกว่า ดิจิตอลอินเทอร์เน็ตเ็ว็บไซต์ รวมถึง  e-Leaning     ที่จะมีบทบาทต่อการศึกษารูปแบบนี้อย่างมากมาย
  3.4 การเผยแพร่และฝึกอบรม  นอกจากทำวิจัยทั้งติดตามผล และพัฒนาเพื่อให้เกิดความก้าวหน้า มีองค์  ความรู้ใหม่ ๆ แล้ว การนำเทคโนโลยีมาใช้ต้องมีการเผยแพร่ให้ทราบข้อดี  ข้อด้อย และให้นำไปใช้มากขึ้นจำเป็นต้องมีการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาบุคลากรที่เกี่ยวข้องให้พัฒนาความรู้อยู่เสมอๆ การเผยแพร่และฝึกอบรมเป็นองค์ประกอบหนึ่งที่สำคัญของเทคโนโลยีการศึกษา
 

โดย ผศ.ดร.สังคม ภูมิพันธุ์
http://202.28.32.42/drsam/index.php?option=com_content&task=view&id=44&Itemid=1